کد مطلب:45996 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:89

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

نظريه اتميسم درباره حركت چيست؟

اين نظريه براي حركت واقعيتي قائل است ولي حركت را، بلكه مطلق تغيير را، از سطح اشياء بيرون نميداند و ميگويد اصل و اساس جهان عبارت است از يك سلسله جواهر جسماني، يك سلسله ذرات خيلي كوچك غير قابل احساس، كه چشم نميتواند آنها را ببيند.
اينها ذراتي هستند شكست ناپذير و تغيير ناپذير و به دليل همين شكست تاپذيري، اصطلاح «اتم» (جزء لا يتجزي) را در مورد آنها به كار برده است. دموكريت، (ذيمقرا طيس) پدر نظريه اتمي، چنين نظري داشت. او ميگفت: تمام تغييرات و تبديلاتي كه در جهان ميبينيد جوهري نيست؛ يعني به اساس اشياء كاري ندارد بلكه به ظواهر اشياء مربوط است: يعني آن ذرات در كنار هم كه جمع ميشوند و بر اساس نوع ارتباطي كه بين آنها برقرار ميشود اشياء مختلفي را به وجود ميآورند. مثلا آب از همان ذرات اتمها كه يك رابطه مكانيكي مخصوص با هم دارند به وجود آمده است (اين ذرات، مثل قطعات ماشين كه انسان آنها را با هم مرتبط كرده است از هم جدا هستند ولي به واسطه علل خارجي در كنار هم قرار ميگيرند واشياء را به وجود ميآورند). آب مجموعهاي از اين ذرات است با رابطه مكانيكي مخصوص، و آتش هم مجموعهاي از همان ذرات است با روابطي ديگر. البته خود ذرات در شكلهاي مختلف هستند، بعضي كروياند، بعضي مكعب، بعضي استوانهاي و بعضي منشوري. از اين نظر ذراتي كه آب يا هوا يا آتش را به وجود آوردهاند، با هم فرق دارند. او معتقد بود ذرات تشكيل دهندة روح نيز ذرات مخصوصي است. اين ذرات وقتي با هم اجتماع پيدا كردند مثلاً آب درست ميشود و وقتي جدا شدند به حالت اول بر ميگردند. ممكن است اجزاء سازنده را به هم پيوند بدهند تا شكلي درست بشود و بعد خراب كنند و به شكل ديگري درآورند. بنابراين، حركت، يا تغيير و تبديل، يك امر سطحي است در ظاهر اشياء كه در ماهيت و واقعيت اشياء تأثيري ندارد، زيرا واقعيت را همان ذرات اتمي كه ابدي و ازلي و تغيير ناپذيرند تشكيل ميدهد و ماهيت آنها نيز تغيير ناپذير است، تنها شكل ظاهري اشياء است كه تغيير ميكند. اين شكل ظاهري، واقعيتي ماوراء واقعيت اتمها به وجود نميآورد و قهراً ماهيت جديدي پديد نميآيد. مثلاً ما و شما الآن اندامي هستيم از مجموعهاي از ذرات كه ميلياردها ميليارد باريا ـ به عبارت سادهتر ـ نامتنهي بار با هم جمع شدهاند و شيئي را به وجود آوردهاند كه ميتواند بعد خراب شده و هر ذرة آن با ذرات ديگر جمع شود و اشياء و اندامهاي مختلف ديگر را به وجود آورد، ولي واقعيت حقيقي همان واقعيت ذرات است كه تغييرناپذير است، تغيير در همين شكل ظاهري است.

---

مجموعه آثار شهيد مطهري
شهيد مطهري